Галоўная старонка / Беларускія аўтары / Туронак Юры

Туронак Юры

Радзімыя вытокі Туронкаў — блакітнавокая азёрная Дзісеншчына. Там, на Мёршчыне і Браслаўшчыне, ёсць вёскі Пестуны і Дзянісы — дзедаўшчына і прадзедаўшчына Юркі Туронка. Адтуль паходзілі бацька Браніслаў, дзед Сцяпан — беззямельныя сяляне. Продкі па кудзелі, Марылі Рэшацянкі (1905-1983) — з лясной Беласточчыны, дзе ў вёсцы Рушчаны каля Харошчы апроч яе нарадзіліся яшчэ дзве сястры і тры браты.

Сам Юрка гадаваўся ў мястэчку Дукшты колішняга Свянцянскага павета, дзе асталявалася сям'я маладажонаў. У Дукштах нарадзіліся і малодшыя Туронкі: Андрэй і Міхась. Зрэшты, калі быць дакладным, усіх трох сыноў Марыля нараджала ў віленскай клініцы, куды ўладкаваць яе мужу-лекару не складала праблем. Аднак лічыцца, што нарадзіліся яны ў Дукштах, дзе ў тамтэйшым касцёле ўсе трое і ахрышчаныя.

Вільня ж прыйшла ў лёс Юрыя ў ваеннае ліхалецце, калі ў 1942 годзе, закончыўшы Дукштанскую пачатковую школу, увосень сіратою давялося ўладкоўвацца ў летувіскую Віленскую гімназію № 1. Дырэктар, колішні знаёмец бацькі, вызваліў Юрыя ад платы за навучанне. Потым была вучоба ў паваенных Беластоцкім і Ольштынскім ліцэях, у Шчэцінскай гандлёвай акадэміі і Варшаўскай галоўнай школе планавання і статыстыкі. Заканчваў яе ў 1952 г., працуючы ўжо ў сталіцы Польшчы ў ЦІЭХу — Цэнтралі па імпарце і экспарце хімікатаў. На пачатку 1956 г. перавёўся ў Польскую знешнегандлёвую палату, якая праз год распачала выданне перыёдыка «Замежныя рынкі» («Rynki Zagraniczne»). Там і адпрацаваў каля 40 гадоў: выйшаўшы на пенсію ў 1994 г., не кідаў супрацоўніцтва з «Замежнымі рынкамі», гэтаксама як і з Інстытутам славістыкі Польскай Акадэміі Навук.

Шлях Туронка-хіміка, эксперта па хімічных таварах, таксама не зусім быў ягоным (як дэлегат ад Польшчы ў 1964–1986 гадах Юрка Туронак удзельнічаў у працы Камітэта хімічнай прамысловасці Еўрапейскай эканамічнай камісіі ў Жэневе). Спадар Юры невясёла прызнаецца: «...гэта было не тое, чаго хацелася: у першым выпадку — механічная чыноўніцкая праца і ў другім — казкі пра сталінскія планы пераўтварэння прыроды... Мяне вабіла сур’ёзная даследчыцкая праца».

Пэўным адхланнем была грамадская чыннасць. Калі ў сярэдзіне 1950-х у СССР і яе саталітарным суседстве пацягнула паслясталінскай «адлігай», на беларускіх землях Польшчы, у Беластоку, узнікла Беларускае грамадска-культурнае таварыства. «І я звязаўся з гэтымі хлопцамі. 13 мая 1956 года быў заснаваны Варшаўскі аддзел БГКТ, і я адразу ўвайшоў у склад яго праўлення, а ў кастрычніку стаў старшынёю аддзела і быў ім аж да 1966 года».

Трэцяя квадра стагоддзя, ахвяраваная ў жыцці Юрыя Туронка на навукова-архіўную працу дзеля вывучэння гісторыі Беларусі, сталася для яго найбольш плённай. А хацелася б яшчэ гэтак працаваць і надалей! Кожная запаволенасць-замаруджанасць бачыцца недаравальна растрачаным імгненнем адзінададзенага Богам жыцця. Але, як ён сам прызнаецца ў адным з лістоў, на варштаце новыя тэмы — «пабачым, што атрымаецца...».

Памёр Юры Туронак 2 студзеня 2019 г. у Варшаве

Туронак Юры. Выданьні

Przegląd Środkowo-Wschodni 4/2019

„Przegląd Środkowo-Wschodni” jest wydawany przez Katedrę Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Wydziału Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Periodyk powstał w odpowiedzi na postulaty przedstawicieli polskich i zagranicznych ośrodków naukowych, w których programach badawczych... Болей »

pdf

Беларускі Гістарычны Агляд Том 16 Сшытак 1(30)

Навуковы часопіс

* Афанасьеў Вячаслаў, Кандыд (да біяграфіі Міхаіла Зялёнкі) * Бон Томас, Доўгае парыванне са Сталіным, або Дзённік Яфіма Садоўскага * Грэбень Яўген, Злачыннасць у Беларусі ў гады нацысцкай акупацыі (1941-1944) * Зашкільняк Леанід, „Паверхі" і „лесвіцы" сучаснай украінскай гістарыяграфіі ... Болей »

pdf

Беларускі Гістарычны Агляд Том 14, сшыткі 1-2

навуковы зборнік

У тлумачэннях ідэі Масква — трэці Рым, што ўзнікла ў часы Сярэднявечча, да гэтага часу мала ўвагі аддаецца літоўскаму фактару, або фактару Вялікага Княства Літоўскага. Дзяржаўная ідэалогія Вялікага Княства Маскоўскага ў XV–XVI ст. абапіралася на даўнія гістарычна абумоўленыя адносіны не толькі з Канстанцінопалем... Болей »

pdf

Беларускі Гістарычны Агляд Том 11 Сшыткі 1-2 (20-21)

навуковы часопіс

** Артыкулы * Анты Сэларт. Полацкі князь Канстанцін і гісторыя Інфлянтаў у трэцяй чвэрці ХIII ст. * Генадзь Сагановіч. Русіны пад Грунвальдам (Дуброўнай) y 1410 г. * Васіль Варонін. „Wielkiego Księstwa Litewskiego Kroniczka krotko pisana“ * Расціслаў Баравы. Менск у ХVI стагоддзі: першы „генеральны“... Болей »

pdf

Беларускі Гістарычны Агляд Том 10 Сшыткі 1-2 (18-19)

навуковы часопіс

** Артыкулы * Расціслаў Баравы. Хрысціянізацыя тэрыторыі Полацкай і Тураўскай епархій X—XIV ст. (Гістарычна–геаграфічны аспект) * Андрэй Янушкевіч. Унія з Каронай ва ўнутранай палітыцы ВКЛ перад Люблінскім соймам 1569 г. * Рустыс Камунтавічус. Падарожжы па Літве ў XVI—XVII ст.: досвед італьянцаў і французаў... Болей »

pdf

ARCHE 02(03)1999

аналітыка • крытыка • эсэістыка • гісторыя • літаратура • палеміка • рэцэнзіі

* Miensk siannia * Абвестkі. 1941–1944 * Адамчык Вячаслаў, Леанарда * Булгакаў Валерка, Правільны выбар * Голдгаген Дэніэл, Добраахвотныя памочнікі Гітлера. Звычайныя немцы й Галаkост * Екадумов Андрей, Великая отечественная: миф плюс история * ІСАЕНКА Уладзімір, Жыцьцё... Болей »

Наша Вера 02(05)1998

* Апячонак Францішак, Застаўся толькі букет ружаў... * Багдановіч Ірына, "Вы мне ідэёвы сваяк..." * Бічэль Данута, Вершы * Габрусь Тамара, Святыня незвычайнага лёсу * Грыцкевіч Анатоль, Удзел у Адраджэнні * Дыдзік Уладзімір, Вайна супраць народа і касцёла * Жарнасек Ірына... Болей »

Беларускі Гістарычны Агляд Том 2 Сшытак 2

навуковы часопіс

* Аляксандр Лабаноў. Сыстэмны падыход як мэтадалёгiя гiсторыi * Юры Туронак. Фармаваньне сеткi рыма-каталiцкiх парафiяў у Беларусi (1387-1781 г.) * Рышард Радзiк. Прычыны слабасьцi нацыятворчага працэсу буларусаў у XIX-XX ст. * Гарыэт Гiлiям. Дыялектыка рэалiзму й iдэалiзму ў сучаснай гiстарыяграфiчнай... Болей »

pdf

Спадчына 2/1992

часопіс Беларускага фонду культуры і Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь

Мой шчаслівы дзень. Чаму я адчуваю сябе беларусам! Памятаю Беларускую Народную Рэспубліку, пры мне ўсё гэта рабілася. Памятаю, як мой стрыечны брат, настаўнік, скончыўшы вучобу і прыехаўшы ў 1920 г. дадому, ганарыўся: «Я жыву ў Менску!». Падзеі, якія ў той час адбыліся, дапамаглі сфармаваць беларускую... Болей »

Браслаўскія чытанні 1991

Матэрыялы ІІ-ой навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 925-годдзю Браслава (1065-1990) 16-17 лютага 1991 г.

Рэзалюцыя навукова-краязнаўчай канферэнцыі «Браслаўскія чытанні — 1991», прысвечанай 925 годдзю Браслава # Аўчыннікава Р. I., Субстратная гідранамія Браслаўшчыны фінаўгорскага паходжання # Бектинеев Ш. И., Метрология Масковического городища (ІХ-ХІV вв.) # Вакар Л. У., Узоры мастацтва прымітыву ў творчасці... Болей »

Камунікат.org – Беларуская Інтэрнэт-Бібліятэка

Пры выкарыстаньні матэрыялаў у друку спасылка на крыніцу інфармацыі абавязковая.
Пры выкарыстаньні матэрыялаў у Інтэрнэце прамая гіпэрспасылка на Kamunikat.org абавязковая.
Ідэя сайту Яраслаў Іванюк