Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
„Ойча наш...” - „Хлеб наш надзённы дай нам сёньня”
Пасьля трох першых просьбаў аб тым, каб сьвяцілася Божае Імя, каб прыйшло Яго Царства і каб воля Божая выканалася ў небе і на зямлі, раптам гучыць даволі неспадзяваная просьба: аб надзённым хлебе. Яна тым болей можа выклікаць некаторую разгубленасьць, паколькі добра памятаем зь Евангельля словы: „Не турбуйцеся і не кажыце: што нам есьці? або што піць?” (Мацьв. 6, 31). Хрыстос сапраўды гаварыў, што „ня хлебам адным жыць будзе чалавек, але ўсякім словам, што выходзіць з вуснаў Божых” (Мацьв. 4, 4). З усяго кантэксту Сьвятога Пісаньня ясна вынікае, што душа мае пяршынства перад целам, яна важнейшая. У Евангельлі сказана: „Ня бойцеся тых, што забіваюць цела, але душы ня могуць забіць” (Мацьв. 10, 28). Мабыць таму некаторыя тлумачальнікі малітвы „Ойча наш” ніяк ня могуць зьмірыцца з тым, што Хрыстос сапраўды вучыў маліцца аб такой другараднай патрэбе як хлеб і прытым толькі на адзін дзень. Ім лепш адпавядае тлумачэньне, што гутарка ідзе не аб фізычным, але аб духоўным хлебе, ежы для душы. Аднак гэта непатрэбныя нелады і няма патрэбы разважаць, што Хрыстос хацеў гэтым сказаць. Што хацеў, тое і сказаў, а сказаў менавіта тое, аб чым ведае кожны чалавек: цела патрабуе ежы, каб было здаровае і належна выконвала свае функцыі. Наша цела — цудоўны інструмент, якім карыстаецца душа, як музыкант карыстаецца музычным інструментам. Нідзе ня сказана, што целам трэба пагарджаць. Апостал канстатуе агульнавядомы факт, што „ніхто ніколі ня меў нянавісьці да свайго цела, але корміць і грэе яго” (Эф. 5, 29) і гэтак, як чалавек любіць сваё цела, муж павінен любіць і сваю жонку (Эф. 5, 28). „Ці-ж ня ведаеце, што целы вашы ёсьць храм Духа Сьвятога? (...) Таму ўслаўляйце Бога ў целе вашым і ў духу вашым” (1 Кар. 6, 19-20), — заклікаў Апостал Павал, бо „вы — Цела Хрыстовае” (1 Кар. 12, 27).
Хлеб — гэта ня толькі сымбаль жыцьця, але і само жыцьцё, якое мае сваю крыніцу ў любові. Любоў — гэта Бог, Які дае жыцьцё і чаго найбольш красамоўным доказам зьяўляецца хлеб. Бог дае Сябе менавіта пад выглядам хлеба. Любоў і жыцьцё цесна паміж сабою зьвязаны, неразьдзельныя. Любоў спараджае жыцьцё, а жыцьцё — любоў. Дзелячыся хлебам, дзелімся жыцьцём і любоўю. Хлеб памнажаецца цудоўным чынам. Праз свой цуд ля Генісарэцкага возера Хрыстос прадставіў таямнічую сувязь паміж Богам і чалавекам праз пасярэдніцтва хлеба.
Адным з герояў апавяданьня пра цудоўнае размнажэньне хлеба (Мацьв. 14, 15-22) зьяўляецца несумненна нейкі ананімны хлопец, які меў пяць ячменных хлябоў і дзьве рыбы. Гэта быў прадбачлівы юнак, які думаў ня толькі пра духоўную ежу. Хаця і ведаў, што „не самым хлебам жыве чалавек”, аднак ведаў таксама, што сьпярша трэба зьесьці, каб заняцца вышэйшымі матэрыямі. Філёзаф, які галадае, будзе ў першую чаргу думаць як пад’есьці, а галодны паэт ня ў змозе думаць пра паэзію. Герой евангельскага апавяданьня быў ня толькі абачлівым, але і разумным хлопцам, бо розум, дарэчы, не заўсёды ідзе ў пары зь сівізною.
Евангеліст не затрымоўваецца на падрабязнасьцях. Калі Апосталы згадалі пра хлопца, які мае пяць хлябоў і дзьве рыбы, падзеі разгарнуліся па за самім юнаком, хаця ад яго згоды залежала ўсё далейшае. Юнак або прадаў свае запасы, або хутчэй за ўсё аддаў. Размнажаючы хлеб Хрыстос не згадаў хлопца, якога прадбачлівасьць, розум і дабрыня былі ўмовай зьдзяйсьненьня цуду. Адсюль выснова, што цуд хлеба заўсёды залежны ад абачлівасьці, розуму і дабрыні чалавека. Бог дае і цудоўна памнажае хлеб. Чалавек павінен абыходзіцца з хлебам абачліва і разумна і гэтак-жа ставіцца да зямлі, вады і паветра, якія за кожным разам паўтараюць цуд памнажэньня хлеба. Гэты цуд не абыходзіцца бяз працы і поту. Галеча вельмі часта выклікана не аб’ектыўнымі прычынамі, але неаднойчы проста бестурботнасьцяй, лянотай і дурнотай. Адначасова хлеб — сымбаль жыцьця і любові, патрабуе, каб ім дзяліліся. Справядлівы падзел зьяўляецца Божай воляй і сьведчыць аб высакародным, адказным чалавеку. З дарослымі, якія галадаюць, бывае па-рознаму, але галоднае дзіцё заўсёды будзе абвінаваўцам і воклічам аб помсьце зь неба. Справядлівы падзел не азначае матэматычнай роўнасьці, бо і роўнасьць не заўсёды справядлівая. Як пісаў Апостал, справа ў тым, каб дастатак адных быў дзеля недастатку іншых і каб той, „хто сабраў многа, ня меў лішняга, і хто — мала, ня меў недастатку” (2 Кар. 8, 14-15).
Евангельскі натоўп насыціўся, аднак нічога не навучыўся. Людзі пакінулі пасьля сябе мноства рэштак хлеба і рушылі дадому. Хрыстос, які застаўся даўжэй, зьвярнуў увагу Апосталаў на неахайнасьць людзей. Ён загадаў сабраць рэшткі, каб нічога не змарнавалася. Невыключана, што сярод тых, хто прыбіраў, апынуўся і той прадбачлівы, добры хлопец, для якога здарэньне з хлебам было павучальным урокам і доказам слушнасьці яго стаўленьня. Невядома, што сталася з гэтымі рэшткамі: можа далі жывёле, а можа кінулі ў возера рыбам. У кожным разе сабраных было дванаццаць кашоў рэштак, напэўна прынамсі ачышчаючы, як прынята сёньня гаварыць, навакольнае асяродзьдзе і ратуючы падарваную, чалавечую рэпутацыю.