Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
Перад Раством Хрыстовым
(Мацьв. 1, 1-25; 24, 37-44; Рым. 13, 11-14)
Да сьвяткаваньня Раства Хрыстовага — Калядаў — вернікі рыхтуюцца саракадзённым постам. У багаслужбах гэтага падрыхтоўчага перыяду дамінуюць дзьве тэмы або два дзеяньні: прыход Госпада і пільнасьць. Бог прыходзіць і мы павінны выйсьці Яму насустрач. Бог ідзе да чалавека, але сустрэне толькі таго, хто дазволіць сябе сустрэць. Гэтыя два дзеяньні ўнушальна апісаны ў прытчы пра дзесяць дзеваў (Мацьв. 25, 6).
Першы крок заўсёды належыць да Бога, ня толькі ў перадкалядны перыяд, але заўсёды. Гісторыя збаўленьня па сваёй сутнасьці зьяўляецца гісторыяй Божай ініцыятывы, успамінам пра Яго шматлікія прыходы да чалавека.
У Евангельлі ставіцца націск ня столькі на сам факт прыходу Сына Чалавечага, колькі на абставіны гэтай падзеі. „Гэтак (неспадзявана як прыход злодзея і жахліва бы паводка) будзе выглядаць прыход Сына чалавечага”. Амаль усе прытчы Гасподнія ставяць слухача перад эсхаталягічнай пэрспектывай адначасова прымушаючы да неадкладнага прыняцьця рашэньня. У гэтым сэнсе ня маюць значэньня дыспуты біблістаў, ці Хрыстос меў на ўвазе хуткае вяртаньне, яшчэ пры жыцьці тагачаснага пакаленьня, ці далёкае ў часе.
Пастанова, якой Ісус спадзяецца ад чалавека ў адказ на прадвесьце аб Сваім вяртаньні зьяўляецца асабістым рашэньнем канкрэтнага чалавека, а не ўсяго сьвету ці абстрактнай гісторыі. Яна заўсёды актуальная і непазьбежная для таго, хто слухае Ісусавых слоў. Калі толькі нехта схоча пачуць, дык у кожным слове Сьвятога Пісаньня гучыць перасьцярога, якую прарок накіраваў да Давіда: „Ты зьяўляешся гэтым чалавекам” (2 Цар. 12, 7). Інакш кажучы: гэта тычыцца і цябе. Тое, які лёс упаткае мяне ў момант прыходу Госпада, вырашаецца якраз цяпер. Гэты лёс залежыць ад адказу, які дам на Ягонае Слова, што падахвочвае мяне да пільнасьці, да гатоўнасьці, да жыцьця такога, як быццам бы Ён стаяў на парозе, бо на самай справе Ён ужо стаіць ля нашых дзьвярэй.
Апостал Павал тлумачыць, у якім накірунку павінна пайсьці чалавечае рашэньне, якія набыць формы. Першае, што ён рэкамендуе, гэта „прачнуцца”. Сон сымбалізуе ня толькі стан чалавека, які жыве ў граху або забыўся пра Бога, але таксама стан нерашучасьці, кампрамісу, які акрэсьліваецца фразай „ні сюды ні туды”. Апостал заклікае: „Устань сьпячы і ўскрэсьні зь мёртвых і асьвяціць цябе Хрыстос” (Эф. 5,14). Быць разбуджаным, сьвядомым, з вачыма адкрытымі на прыняцьце сьвятла — гэта найлепшы каментарый да Ісусавага закліку: „Будзьце пільнымі!”
Мэтафара, якую Апостал зьмясьціў у Лісьце да рымлянаў гучыць на першы погляд дзіўна, бо падахвочвае нас „надзець зброю сьвятла” (13, 12). Затым Павал паясьняе гэтыя словы кажучы: „Адзеньцеся ў Госпада Ісуса Хрыста і не дагаджайце целу пажадлівасьцямі” (13, 14). Зброяй сьвятла зьяўляецца Дух уваскрэслага Ісуса, адзіны, які можа дапамагчы пераадолець такія змрочныя ўчынкі, як нячыстасьць, свавольства, п’янства, спрэчкі і зайздрасьць. „Калі Духам будзеце забіваць цялесныя ўчынкі, будзеце жыць” (Рым. 8, 13), — дадае Апостал.
Гэтыя словы Апостала сталіся для блажэннага Аўгустына канчатковым стымулам для павярненьня ў веру. Ён знаходзіўся ў сваім агародзе ў Мілане ў вырашальны момант унутранай барацьбы паміж „дзьвюма цягамі” (Піліп. 1, 23), калі пачуў таямнічы голас, які загадаў яму „тольле, лего” — бяры і чытай. Ён узяў Біблію, адкрыў і прачытаў словы Паўла, якія ўжо канчаткова прывялі да ягонага прабуджэньня. У іх Аўгустын знайшоў сьвятло, супакой сэрца і прыняў сваё рашэньне.
Перадкаляднае чаканьне вельмі розьніцца ад чаканьня людзей Старога Запавету: яно — таксама ўспамін і прысутнасьць. Успамін таму, што Той, каго чакаем, ужо аднойчы прыйшоў і ў сьвята Раства будзем успамінаць гэту падзею. Прысутнасьць — бо Ён з намі ўвесь час у Сваім Слове і Сваім Эўхарыстычным Целе. Вось таму перадкаляднае чаканьне зьяўляецца радасным выйсьцем насупраць Таго, хто ідзе з намі і хто побач нас.