Адзінае на патрэбу
Бандарук Канстанцін
„Праходзіць вобраз гэтага сьвету”
(1 Кар. 7, 31; Яан. 17, 11-19)
У Евангельлі часта сустракаемся з паняцьцем „сьвет”. Усё Сьвятое Пісаньне — гэта гісторыя чалавека, які жыве ў сьвеце, але перавышае сьвет велічынёй свайго пакліканьня. Сьвет — Божае стварэньне і аб’яўляе Яго Магутнасьць і Розум. Па-грэцку „космас” азначае таксама „парадак”. Па-беларуску з таго самага кораня паходзяць паняцьці „сьвятло”, „сьветлы”, „асьвечаны” і ўсё гэта станоўчыя паняцьці ў адрозьненьне ад нэгатыўных, зьвязаных зь цемрай і хаосам. Бог стварыў сьвет у дасканалай гармоніі, суладзьдзі. Чалавек павінен быў утрымоўваць гэты парадак, пануючы над сьветам і толькі грэх разбурыў парадак стварэньня, адносіны чалавека з Богам і са сьветам. Бог, які ўзьлюбіў чалавека, паслаў Сына Свайго, каб сьвет быў збаўлены празь Яго і Хрыстос вылучаецца са сьвету, у якім пануе грэх: сьвету чалавечай пыхлівасьці, эгаізму і прыхамацяў. Ён прапануе супрацьлеглыя каштоўнасьці: любоў, справядлівасьць і мір. Толькі чалавек ажыўлены Хрыстовым духам можа аднаўляць парадак і гармонію ў сьвеце. У першасьвятарскай малітве Ён гаворыць пра сваіх вучняў: „Яны не са сьвету, як і Я не са сьвету”. Ці гэтыя словы тычацца і мяне? Да каго я прызнаюся: да Хрыста ці да сьвету?
Такія думкі зьяўляюцца асабліва тады, калі хвароба, самотнасьць або нейкая бяда прымусяць нас перагледзець сваё жыцьцё. Такія акалічнасьці дазваляюць прыпыніцца, падумаць і лепш зразумець навуку Хрыста пра сьвет і людзей. Неаднойчы патрэбна гэтая дыстанцыя ад сьвету, у якім столькі мітусьні, нэрваў і шалёнай пагоні за шчасьцем, якое лічыцца асноўнай каштоўнасьцяй існаваньня на гэтым сьвеце. Сьвет чалавечых пажадлівасьцяў з’едліва насміхаецца з Хрыстовых вучняў: „Сьвет зьненавідзеў іх , бо яны не са сьвету, як і Я не са сьвету”. Толькі ці дастаткова ў нас сілы, каб стацца разумнейшымі за дзяцей гэтага сьвету? Ці не паддаліся мы празьмерна ілюзіям, ня ўблыталіся ў сьвет настолькі, што ўжо ня ведаем, як інакш жыць? Апостал нагадвае аднак: „Праходзіць вобраз гэтага сьвету”.
Зараз шмат гаворыцца пра неабходнасьць умацоўваньня славянскай, праваслаўнай або агульнаэўрапэйскай еднасьці і гэта ў прынцыпе добра. Трэба, аднак, тым мацней падкрэсьліваць неабходнасьць фармаваньня новага чалавека, які асьвячаў-бы гэты сьвет малітвай, працай, прыкладам свайго жыцьця, стаўленьнем да бліжніх, спосабам выкарыстоўваньня матэрыяльных каштоўнасьцяў. Царства Божае ня з гэтага сьвету, але яно павінна быць у саміх нас. Хрыстос маліўся да Айца: „Як Ты паслаў Мяне ў сьвет, так і Я пасылаю іх у сьвет”. Ён — сьвятло сьвету ставіць нас на падсьвечнік і хоча, каб мы асьвятлялі сьвет.
Сьвет створаны Богам, але „ў зьле ляжыць”, столькі ў ім трэба папраўляць. Старэйшыя скардзяцца на разбэшчанасьць нораваў моладзі і кажуць, што калісьці такога не было. Маладыя мараць і кажуць, што калі іх дапусьціць да голасу, яны зьменяць на лепшае сям’ю, Бацькаўшчыну і ўвесь сьвет. Ня трэба дарэмна цешыць сябе! Успамін пра цудоўнае мінулае або мары пра сьветлую будучыню — гэта толькі спроба ўцячы ад сучаснага. Тым цяжэйшая гэтая спроба, чым менш месца для Бога. „Народжанае з Бога перамагае сьвет”. „Праходзіць вобраз сьвету гэтага”, развальваюцца сыстэмы, тое, што адны карпатліва будавалі, іншыя разбураюць, думаючы, што пабудуюць лепшае.
На гэтым сьвеце не нарадзіўся ніхто, хто лепш за Хрыста зразумеў хваробы сьвету і прыпісаў-бы лякарства. Чалавек хворы з прычыны недахопу любові. Усюды там, дзе разгараецца нянавісьць, дзе адзін чалавек для другога становіцца прыладай прыемнасьці ці прыбытку, дзе пашыраюцца тэорыі аб перавазе нейкай расы або грамадзкага клясу над іншымі, там мацней і настойлівей трэба нагадваць праўду пра адзінага Айца ў небе і што ўсе мы — браты.
Лячыць сьвет праўдай і любоўю гэта заданьне Царквы — Цела Хрыстовага, да якой належыць кожны з нас: і духавенства, і сьвецкія. У кожнага свае заданьні, але ўсе можам удзельнічаць у пастырскім служэньні Хрыста і Царквы. Тое, што зьведалі мы самі, жывучы паводле Божай волі, трэба перадаваць людзям сярод іх канкрэтных цяжкасьцяў, праблемаў, турботаў і выклікаў, каб сьвятло веры асьвяціла іх і зрабіла больш людзкімі.