Маленькі сшытак Лявона Вашка
Выпуск другі
Вашко Лявон
тайналічбы - проза
Неба марыла дажджамi… і восеньскі дождж мераў жыццё кроплямі … і кроплі-адмаркі пускалі дзівасны ў прынёманскі прагны жвір і ў вечнаненаталёнае хваляванне вячыстых дрэваў…; думка Лёнiка Вашка дала нырца пад зямлю i мiглётам памкнула па халодным провадзе на iншы бок рэчавасветавага каламуту…; нумар таляфону: 7-45…7-45…
7…4… 5… Ёсць глыбока ў жвiры i глiне провад, што злучае цябе з тым недасяжным закуткам душы, якi завецца ўчорапражытак – вось што ўведаў некалi Лёнiк Вашко. Ён, напэўна, усё жыццё сваё брыняў гэтаю ўведаю, як брыняюць наваколлем i думкамi вочы – памалу, патрохi, заўсёдна i бясконца, пакуль прасветляцца вiдушча вылупленымi з яйка куранятамi, – i вось аднойчы ўведа наплыла раптоўна, таямнiча i невытлумна, нiбы космас з-за гаю; неяк прыемнастрашка забалесiлася душы ад восенi на двары, i ад шчаслiвых здагадкаў ва ўтульных, нагрэтых шарсцянымi шкарпэткамi пятках. Лёнiк Вашко пачуў сябе змалела, ад груку сцiснутага ў крупiну сэрца задыхалася самымi дарагiмi на зямлi гукамi i словамi – добра, насалодлiваадзiнотна; а вочы – задзіўлёныя кураняты, i галава – хiхлястая куранятуха; з цяжкое зляночанае бэры сэрца абярнулася ў расхваляваную кропельку вiшнёвага соку; маленькае, яшчэ не падгадаванае сэрца ў шматстагоддзевай сцясноце, i кожная думка, i кожны мiрг вока, i кожная валасiна вырастаюць з дзiцячага расхваляванага груку. Зусiм нядаўна, шмат стагоддзяў таму назад, гэты чалавек быў проста тлумам гукаў, проста выпадковымi рэчамi, спешна ўцiснутымi ў падарожны клунец, проста талеркаю з гарачым бульбяным супам на стале свайго бацькi, а цяпер ён, пахiлiўшы над клыпажкамi старога, антыкварнага кампутару пудовую няголеную рэпу, набрынялую даўкiм узварам трыццацiпяцiгадовых мазгоў, сядзеў у негаваркiм пакоi пастарэлага фiнскага дому, закратаванага з усiх бакоў старажытным галлём яблыняў; за акном сеяў дождж… дождж…; побач, тут жа, у гэтым свеце, па-нябожчыцку раскiнуўшы крылы, дужыўся падняцца i паляцець над гарадком стары таляфонны даведнiк; хаця не, ён не дужыўся, – ён iмклiва жываляцеў над цаглянымi муштукамi, што куродымiлiся ў гарбатых шыферных мызах гарадкоўскага падашша; Лёнiк Вашко, як бы не верачы ў жыццё старэчых крылаў, пакратаў даведнiк мiж грудоў кнiжкаў i расквечанай лiтарамi жоўтай лiстоты памеру А4, якiя раслi на стале ў ягоным пакоi, i, адвёўшы вочы ад лiчбавых слупкоў, зiрнуў праз шыбу i яблынякраты на двор: там мулкi сэнс гарадкоўскага быту нiкчэмна раставаў у сённяднi i мокрыя гракi выпадковымi думкамi шнырылi скрозь вымуты неба, а неба марыла дажджамi... а восеньскі дождж мераў жыццё кроплямі … а кроплі-адмаркі пускалі дзівасны ў прынёманскі прагны жвір і ў вечнаненаталёнае хваляванне вячыстых дрэваў… Тады крамяная рэпа падумала, што ёй хочацца дыхнуць вулiцы, дажджу, лесу, сырога неба i вiльготнага святла, i яна дыхнула iх прахалоднаю слiнаю ў роце i балеснымi ад перад’зiмнае золi расколiнамi ў рэдкiх зубох; …ці не з шэсця зачынаецца прыход?..; нашпiлiўшы на ссыцелы пуп гаматны палiтон, Лёнiк Вашко выкараскаўся са свайго барлогу i пакараскаўся папоземлі лісцяходам – з вятраным трымценнем адзенневых шатаў – у iмжу і мроi; цёмная разумная зямля санлiва зiрнула на яго з-пад штыхеткаў стомленымi ўзаранымi агародамi i цёпла дыхнула ў вочы; шкляная восень бегла чыстым ядраным паветрам па жылах i хвалявала кроў; ён падаўся да дубоў і соснаў i дыхаў дзiвосныя вiдмы, i глынаў прывiдныя, набрынялыя размаiтым лясным стодухам ценi лесавiкоў ды ваўкалакаў.
Было восенна па-мудраму, з вiльготным шурхатам пад нагамi, з хуткаблiзкiмi сiвымi прымаразкамi ў касмылях карычневае травы; ...холад, вецер, адзiнота, цеплыня...; Лёнiк Вашко асянеў разам са светам i iшоў, як цiхi лiсцявей, берагам i лесам углыб цёплапразрыстае планеты; за спiнаю заставалiся адшалупленыя ад жыцця iмгненнi, i няспешна пакiдалiся ў спiнасвеце дрэвы... i жалуды на рудым лiсцi... i ценi ад святла...; мiмаходам i мiмаволь пратупкаў пудкi лось – ён прабег паўз Лёнiка Вашка неяк па-бабску, па-каровiнску хлюпаючы ружовым яйцавымем, i нават нязграбны грукат ягоных касцей не замiнаў разгатаму хараству; над Нёмнам успалынула ў паднябёсы i праляцела зграя зайцоў, даючы развiтальнага круга перад падарожжам у вырай i спяваючы апошнюю жалобную песню расстання; хiтрыя шчупакi павыпялёхвалiся на бераг i нерухомымi бёрнамi лянiва адпачывалi пасля ўтомнага працоўнага дня; усё было вакол, як заўсёды, абыклае i незвычайнае... лес пахнуў апалым лiсцем, апалае лiсце пахла лесам... Восень, паўсюдная восень у кожнай хвiлiне; дажджы лiлiся з неба i з душы ценькiмi ручаiнамi-марамi, шамацелi аб пясок сваiмi казкавымi спадзевамi, рассявалiся; i Лёнiк Вашко ачмурэў ад восенi, як ад чэмеру, ён усiмi сваiмi жыццямi ўбачыў: навакольная паднебная сухаземласць спатайка, а дзе i аб’яўлёна, мералася перамагчы неба – але як жа ты яго пабораеш, калi яно марыць, а ты памiраеш у ягоных марах?; змываўся час, тапілася прастора…; i неба хмарамарыла летуценным няспешным сiтнiкам, а Лёнiк Вашко, iдучы-жывучы мiж нiзам ды верхам, плюхаючы шчаслiвымi сухiмi нагамi i змакрэлым ненаскрозь абуткам па лужынах-люстрасветах i глынаючы праз шчарбіны ў роце волкія крозы, пачуў у сабе бездапаможнасць гэтага паўсюднага ўчорашняга сухасохлага зладу-нiжынi i панаванне заўтрашнiх маравыясненняў, – вясна, хаця i восенна; “... мабыць, нешта новае да нас точыцца ў воблаку, – здагадаўся ён, – не iначай, нешта там да нас точыцца тачылам...” Ён iшоў па восенi, па восенi i нарэшце прыйшоў; то была думка, у якую ён уваткнуўся ўсей адразу, цалком – з абабiтымi насамi на бацiнках, з прышпiленым да пуза палiтонам, – думка, якую ён не здолеў i не схацеў пераступiць: недзе вось тут... вось... вось пад гэтым лiсцем... пад бацiнкамi... пад зямлёю... у жвiры, у глiне... провад; “...досыць хадзіці… я чуйкаю чую – трэ’ пазваніці”; “...досыць… дахаты… паталефаную... пагавару...”
Праз гэткую здагадку i свае нечаканыя намеры ягоныя шчарбiны здзівіліся нехлямяжым бажавольным наівам; “ ...вой жа, трэба пазванiцi мне… вой жа, пазваню ў акураце...”; напiўшыся ротам нябёсных ручаёў i правёўшы вачыма апошнюю зайцахмару за далягляд, ён вярнуўся ў хату; апрануўся ў цёплае, здзеўшы з сябе восеньскую празябласць. Здагадка не адпускала яго да iншых думкаў, а намеры хвалявалiся глыбока ў душы. Сеўшы на мяккi ўслон у гасцёўнi, ён, перш чым брацца за таляфон, зазiрнуў праз акно кудысьцi далёка, далей за згалелыя рукi яблыняў у садзе i далей за зеленкаватыя ад часабуцвення штыхецiны ў плоце – кудысь на самае донне санлiвых нябёсаў; той зазiрк не быў проста зазiркам, хаця i быў iм таксама – гэта было чаканне; самыя галоўныя iмгненнi жыцця заўсёды трэба чакаць, iначай яны не надыдуць. Выпiтыя Лёнiкам Вашком небакрозы прараслi скрозь яго самога, i цяпер ён пачуваўся большым, вячнейшым, бязмежнейшым за сябе; “...нешта будзе, калi ж нешта точыцца... нешта аблочыць…”; чэмер назусiм счамярыў Лёнiкавашкову галаву, крозы расквiтнелi ў душы i наўкола, i, напэўна, аб гэтае хвiлi Лёнiк Вашко сам перарабiўся з зямлi на неба: ён паляцеў светатворчым дажджом скрозь празрыстае скраззё на чэрствую зямную сухлавiну, асеў на яе нiцма i наталiў яе сваiмi снамi. Вочы набрузлi вiдмамi: ужо гэткага папаналезла ў вочы i праз вочы далей, у самыя цёмныя закуткi чэрапа, што большага i не трэба; памёрлае ад’жыло-адрадзiлася, мiнулае iснавала дужаяўна ўпоравень з цяпершчынаю, а цяпершчына ператварылася з камення ў бясконцую жывую мрою. Вось цяпер Лёнiк Вашко, п’ючы i наталяючы сухасвецiцу ўласнаснамi, зразумеў, што межы сусвету раптам збязмежылiся да немагчымага, дашчэнту, што ўсе законы i ланцугi, якiя глумiлiся з прыроды рэчаў, апалi непатрэбнаю нiкому шалухою i што цяпер вольная, незапрыгоненая душа можа iсцi сабе ва ўбочыны, якiя ёй заманецца, i не толькi ў бяскрайнiя ўбочыны, але ж i ўнутр самога жыцця, унутр наўзвочных, па-кантаўску самаiстых прадметавалуноў, напоўненых пакрыёмымi няўпыннымi зьявамi iх самiх; Лёнiк Вашко зразумеў, што ўсё наўкольнае-унутрыбясконцазьяўнае падказвае яму нейкую мудрую дабясконца, даняўцяму падказку.
Цяпер Лёнiк Вашко дачуў, што ён шукаў-чытаў упошапт тры вечары запар у старым ушорганым таляфонным даведнiку, якi выпадкова вывалiўся з прамiнуласцi-нечасi i проста ўпаў у сэрца; …успомнілася: гарадок толькі пачынаў насяляцца жоўтымі вухастымі і звяглівымі істотамі – плыў утульны час таляфоннае рамантыкі; “…услышав непрерывный гудок, набирайте нужный номер, имея его записанным перед собой…” ; “…вращая диск, доводите его до упора…” ; “…при наборе номера обязательно соблюдайте очередность знаков и внимательно следите за тем, чтобы не пропустить какого-либо знака или не набрать его два раза…”; даведнiку было гадоў з дваццаць пяць веку i болей; “Список абонентов”; падрапаны, пакамечаны, ушорганы, але не забiты – у старажытнасцi не было моды на шчаду i таляфонныя даведнiкi рабiлi куленепрабiвальныя; у старажытнасцi ўпарта верылi ў вечнасць, i таму даведнiкi выдавалiся непатапляльныя, як авiяносцы, i полымятрывушчыя, як банкаўскiя жалезныя сховы; 1971 год; позняя вясна або ранняе лета, цяплынь, пясок пасля дажджу, чарвякi-вадзянiкi на сцежцы ў чаканнi сваех курэй, спакойная трава 1971 году... валасы гартаюць санлiвы ад сонца вецер… незамутнёнае расчараваннямi акно ў фiнскiм дамку глытае сусвет, i ў акне ўсе колеры шчасця... рахманая локшына мерае ў талерцы дно...; маленства. Лёнiк Вашко пасунуў блiжэй да сябе таляфон, узяў даведнiк у рукi i разгарнуў; чакаць больш ужо не было як, – калi ўсяго часу почакам чакаць самыя галоўныя жыццёвыя iмгненнi, яны нiколi не надыдуць,– чакай, пакуль чакаецца, а тады бяры сам. “Паталефаную кудысь... пазваню куды-небудзь у старасвет... унутр жыцця... у самыя вантробы... толькi выбяру сабе нумарчык якi...”, – зашапталi няголеныя губы; нумары ў старажытным даведнiку, як не дзiва, таксама былi старажытныя, трылiчбавыя, i больш нiдзе не iснавалi, як толькi во тут, у рукох Лёнiка Вашка, i там, у адоймах рухавага, жывога тамастання; “…не зная твёрдо номер, не снимайте микротелефонную трубку…”; ён зачапiўся за райсабес i спатыкнуўся аб масласырзавод; “...патэлефаную ў масла...”. Лёнiк Вашко набраў нумар; 5-40, гудкi, чаканне, iмклiвы думкарух...; думка Лёнiка Вашка дала нырца пад зямлю i мiглётам памкнула па халодным провадзе на iншы бок рэчавасветавага каламуту; там, у глыбежы таляфоннага карэння, штосьцi пстрыкнула i пачало жыць:
– Алё!.. Слухаю я!.. Алё!.. Алё!.. Можна гаварыць!.. – гучны, як усё роўна што з носу i проста ў вуха, голас з глыбiнi насустрач Лёнiку Вашку; “…говорите прямо в микрофон – этим Вы улучшите слышимость…”; неўзваротны сусвет i гучны неўзваротнасусветавы голас...; ад гэткага голасу кроў ператвараецца ў акiян i клыгчыць ды клякоча.
– Гэта масласырзавод? Цi туды патрапiў я? – Лёнiк Вашко загарэўся неўяснёнаю трывогаю; белая рэпа, нацёкшы спелай баграю, чырвоназбурачылася; ён сумняваўся ў чымсь, калi пытаўся ў таляфоннае безмежы сваiм восеннапразрыстым сыраватым голасам; “цi туды патрапiў я?”; ён меў нейкiя страхотлiвыя, неўяснёнатрывожныя сумневы, хаця ўмiг усё зразумеў, мала што разумеючы; ...незразумелараптамзразумеласяўсё...; ён прагна схапiў-апалонiў бясконцым розумам блiжыню старасвеччыны i векапомнага пылу, i зветранае духмянасцi даўняга дзетароднага бульбянога супу, i бадзёрую пераднавагоднюю знобкасць, калi дробная, дзiцячая постаць, – хто… хто там? няўжо з такое гладкае крамянкое падбульбовiны вырастае гэткая вялiзная-дуплянатая рэпа? – няўмела, падаючы, коўзалася на лызгачах-снягурках па спiне става, зацiхлага на доўгую зiму пад аграмадным чорным марозлiвым усясветам-вышынёю-вечарам, а бацька падтрымлiваў пастаць-мальку за руку, падсабляў ёй падымацца з цвёрдага металёвага лёду, а яна зноўку падала, – i разумелася ў гэтым таляфаначасе асаблiвым невыказным розумам цiхая вечаровая амлеласць летняе туi ў нешырокiм гарадкоўскiм гайнiчку непадалёк ад цантральнае плошчы, тая цiхая амлеласць, якая калiсьцi раптоўна, негадана, мiмаволi i ўпершыню выпiлася глыбокiмi глыткамi i зацякла некуды ў падсэрца i змяшалася з водарам собскага жыцця i засталася ў собскiм жыццi, як быццам Лёнiкавашковым, i ўзгадавала надалей i назаўсёды, як быццам Лёнiкавашкова, пражыванне, – i разумелася бязрозумнапранiклiвым розумам спелая заўсёднасць даўнаўчэзлых, рассыпаных белымi пазногцямi па бясконцым часаваннi нарцызаў, што неўзабаве, проста з рук мацi, выраслi ў кветнiку, абкладзеным крэйдацэглаю, i хтосьцi – цi не той малы падрэпак?.. цi не гэтая набраклая днямi i стагоддзямi паслябульбіна?.. – навечна прыхiлiўся на хвiлiну да расквiтнелых малочных пырскаў, i хвiлiна зацягнулася на сто стагоддзяў i на век вякоў, i нiколi не скончылася, i не скончыцца... “Цi туды патрапiў я?” Туды... туды...
– Туды...– адказаў голас з глыбiнi. – Точна... Гэта масла...
Гэта масла… Лёнік Вашко разгублена не ведаў словы… думкі… пытанні… Вось – масла, вось – голас з мінулавечча… вось – чвэрцьстагоддзя, і яго ўжо няма… і яно ўжо вярнулася… Што папытацца?.. “…Няма розніцы….” Мо проста гукнуць голасам на голас?..
– Ну, як там у вас справы? – нарэшце Лёнік Вашко знайшоў у галаве выпадковае пытанне.
– А нічога сабе… Няплоха, – немінуча азвалася глыбежа. – Цяперака ў рабоце далі сто пятнаццаць працэнтаў плану проці тых ста, што ад нас просяць… Няплоха ў нас ідзе дзела… Можна дажа пазавідаваць…
– А ... якасць як?..
– І качаства няплоха ідзе… і калічаства няплоха ідзе…, – голас трэскнуў, як сук у печы, і загарэўся цікаўствам. – А што такое, га?
– Ды так… нічога…– Ніхто, ніхто на свеце і па-за ім не можа іначай адказаць на пытанне “а што такое, га?”, калі пытанне гэтае вылятае проста з таляфоннага дроту насустрач няўрозумнай тузе.– Проста так… проста так…
– А я думаў, гэта з райкаму звоняць… сакратар… ці памочнік…
– Ды не… А вы – хто?..
– А я Мамчук Савелі Мікітавіч… парторгам тут са ўчарашняга дня…
– Ну, зразумела… – выпадковыя словы скончыліся, і зноўку – разгуба перад вечнасцю.
– А вы – хто, га?.. – Савелі Мікітавіч Мамчук голасагарэў і не згасаў у цікаўстве.
– Ды так… проста…– Гэта яшчэ безвыходней, чымся “што такое, га?”; “вы – хто, га?” – філасофія, якую не спасцігнеш, пытанне, на якое, адказаўшы, заўсёды схлусіш. – Я… проста так…
– А я падумаў, што з райкаму…
– Ды не… Я… проста так… Проста, каб пагаварыць…
– А-а… Цяпер я ўсё паняў…
– Усяго добрага… – Лёнік Вашко гаварыў ужо рэшткамі-апошкамі; дый ён увогуле не гаварыў – ён слухаў талефаначас і гучнаясны голас Савелія Мікітавіча Мамчука.
– І вам тожа шчасліва… Прыятна была пабясёдаваць дажа…
– Усяго добрага…
– Ага… Мае вам наілуччыя пажаланні…
Савелі Мікітавіч Мамчук паклаў слухаўку і знік у мінуўшчыне; “…по окончании разговора следует немедленно положить трубку на рычаг…”; ад Савелія Мікітавіча Мамчука засталося адно спад’зямельнае зумканне – яно хутка-перарывіста ціўкала пра колішнія гарадкоўскія жыцці і словы, пра счасаваную траву і спрамянёныя вочы-позіркі, але гэта зусім не быў знак “ЗАНЯТА”, – увадваротку, кароткія перагуды запрашалі Лёніка Вашка ў свой жывы ўчорашнім жыццём таемнакрай-пазачасоўе. Тады ён, пагартаўшы даведнік, набраў да ўпору нумар 5-46; народны суддзя Мікіта Сідаравіч Шык, у розніцу ад Савелія Мікітавіча Мамчука, не быў гэткі рахманы; нягледзячы на рамантыку першае гарадкоўскае талефанізацыі, ён чамусь не паляцеў душою насустрач словасустрачы і на збянтэжанае пытанне “ну, як справы?” недаверліва і з нярвоваю запасокаю адказаў:
– А вам што за дзялы да маех дзялоў?..
Але і таго таксама было дастаткова, і – аж задужа; гэты сусвет, што праімкнуў-выжыцціўся і выбег са старою кроўю кудысь у няўблізь-няўвечар – гаваркі; мінулае загаварыла голасам – і гэтага дастаткова, аж задужа і… вельмі-вельмі мала; адрэзаная крайка жывога крэўнага свету, бясконцахвілінная і недасяжнаблізкая, таемнаявілася з-пад акасцявелых навакольных прадметавалуноў; і Лёнік Вашко круціў таляфонную кружэлку. У кінатаатры – 3-45 – ішла кінамаляванка “Чыпаліна”: жывыя гародніна і садавіна паўсталі на бой за права быць творцамі, а не вытварам, і няўтомна, гадзіна пры гадзіне, і год пры годзе, і сіянс пры сіянсе, пралетары жабрацкіх агародаў аддана змагаліся за долю ў пазаісным светачасе гарадка; Лёнік Вашко пачуў-пабачыў у падстаркаватым голасе касіркі, якая блытліва апавядала яму сюжэт, той сакатлівы вечнарух фільмовых механізмаў і тое стракатае вечнамігценне чароўнага жыватворчага ліхтара, якія пазакінна, у глыбіні жывое белапрасціні малявалі нязменную карціну гераічнага сусветазмагання: у сваёй агароднінакласавай праміжсобіцы бездапаможныя і мужныя істоты шынкаваліся, рэзаліся, марынаваліся, квасіліся, варыліся, глыталіся нейкім наўзвышнім лёсам-голадам і гінулі ў сліматых страўніках пачвараў-спажыўцоў-цыклопаў і насуперак гэтае свае смерці і ўнаругу сваім знішчальнікам неўтаймоўна і незнішчальна вырасталі проста з глебы, проста з гразі, проста з ніадкуль; гісторыя без пачатку і заканчэння аднастайна і глыбока бегла ў белачыстым зеўры-акне гарадкоўскага кінатаатру, і мінула- і вечнаголас касіркі ў таляфоннае слухаўцы гучаў па-гамераўску, старажытным гераічным эпасам. Звончас-звонрэха прынёс з “Мінуткі” – 6-62 – прытомлены і зласнаваты голас прадаўчыхі; аднак раздражнёнае рыпенне ейных дзвярных сківіцаў – абавязковая адмета навакольных святаспакою ды сумнарадасці; у чайной-гарбатні гісторыя таксама, як і ў кінатаатры, і на масласырзаводзе, і ў судзе, пазяхнула і заснула імклівым часаспынам; у “Мінутцы” светачас умінуціўся ў вечнасць і вымінуціўся даўгой дзедавай пугаю імгненнем; гэта было самае часаварнае месца ў гарадку, тут бо планетазор’е перамяшалася ў стоформах ды ў стосэнсах і пупачасавіна дзеясвеччыны-навародкі завілася ў стовузлы і ў стомятафары – час маніў, ашукваў, смяяўся…; тут па-ранейшаму і па-заўсёднаму дыхала суцэльная містыка сюрраалістычных пераўтварэнняў – “…зайдзеш ў “Мінутку” на мінутку, а выйдзеш праз пятнаццаць сутак…” ,– і ўчастковы Байда часамерыў у натомленых ботах, адмысловую, міліцыянцкую вечнасць гарадка, завядзёна ходзячы скрозь часавымінучванне свету строгімі ходзікамі і нялітасным гадзіннікавым ківачом; тут чарты, вялізныя, як коні, і гладкія, як бабы, выдзыгвалі з чарак, выгоцвалі са шклянак, выбрыквалі з келіхаў, выпляндроўвалі з бутэляк, выпяндырывалі з куфляў і капыцілі шалёным тропам на сталох вясёлы танец “Голы дрыганог”… тут невялікія ўтульныя карычневыя валізкі, напакаваныя нясвежаю бялізнаю і ўзапрэлымі ручніком ды рагожкаю, разам са сваімі гаспадарамі прагна п’янелі пасля лазні, а тады забываліся пра сябе, знікалі са свае свядомасці, пераўтвараліся ва ўзвей-вецер і ў касмічны пыл і зветрываліся… распыльваліся… знярэчаісніваліся… тут пахла лёкам, а ў лёку плавалі селядцы, а ў селядцах хрыбеціліся шкілеты, а ў шкілетах хвалявалася засоленая музыка акіяну… тут сцены сведчылі пра бязмежжа, а на сценах вісельна каналі люмінясцэнтныя ліхтары – Лямпы Дзённага Асвятлення ў краіне зыркага сонца, – і ў святле гэтых рудзявасівых, мутасветлых дзённалямпачкаў здаровая і нездаровая мужчынская чырвань на шчоках і на насох выкалёрвалася ў сінь-зялёны фіялет і размалёўвала пукатыя галовы сцішнымі колерамі прывідаў… тут заўсёды не было тут і тут ніколі тут не існавала, а тут проста імгненні варыліся ў падпілых і ў пад’елых шлунках выпадковых наведнікаў і сквапных спажыўцоў часу, – і ўва ўсім гэтым ды з-пад усяго гэтага прасмейваўся бесклапотнымі зубамі вясёлы, халерны і старажытны пустабожак Дзянісь, каму клапатлівы дзядзька, каму навязлівы панібрат-таварыш, а каму і паслухмяны мудачок-пляменнік…; старасветны гераічны эпас прадугледжваў свята Вялікае Перамогі для мужнароў-пераможцаў, і сярод захмялелае ралігіі вымарачаных вернікаў, сярод вясёлабагавання святаватых божышчаў і прыдурэлых злыдухаў на руінах зможанае Троі таляфонарыпенне прадаўчыхі па-касандраўску прарочыла-гамерыла гяроям імперыі “Мінутка” і самой “Мінутцы” пакутлівую адысею-вяртанне ў нікуды-цяперчас. Выгамерванне свету не спынялася; яно працягнулася ў голасе з паштовага аддзелу – 7-61, – дзе таксама, як і паўсюль, зыбалася ўчорашняя няўпыннасць свету; закубраваныя ў фаняровых скрынках цёплажывыя, бо намоленыя працавітымі рукамі, рэчы рэчылі самаіста і самабожна, і Харон пасярод Леты выхароньваў з аідацарства дашчаныя труны гэтых самаістых самабожнікаў… і харон быў ад’жываю… і рэчы ў фаняровых дамавінах былі зьявасветамі… і заслімачаныя ў канверты шчырыя імгненні былі замоваю супраць маўчыні і былі выпагібеллю супраць пагібелі… і ніхто на свеце не мог затрымаць жывавысмярэчанне рэчаў – ані часамор… ані светастома… ані бязлітасны паштарскі штэмпаль, які ўладарна распінаў на крыжы канверты і пасылкі і безусціжна мераўся распяць іхні дух… І голас з талефанадроту гамерыў… не канаў… жывамовіў… 4-34 – заготкантора… 7-52 – райсабес… 5-63 – тэлярадыямайстэрня…
Лёнік Вашко і сам гаварыў штось; было атрутна ад тахкання гадзінніка, але свет не чэз-таяў, а напаўняўся сабою ці, ва ўсялякім разе, часцінамі сябе – дробнымі лёнікахвілінамі, якія колісь прабеглі праз небасітную мутаўгу ценяў і жыццяў і ўвабралі ў сябе тое рухавае адміллённе і самі сталіся тым рухавым адміллённем, – і цяпер яно, гэтае крэўнаўсябечанне небасіці, патапіла сабою і ў сабе адшалуплены прывідны спінасвет; і калі старажытныя лічбы-нумары, звязаныя вузламі і тайнічаўслупаваныя ў кніжку, старонкі якой даўно перагорнутыя ўжо, дыхаюць і гукаюць голасам – дык гэта Кабала…; і калі, укнігаваныя ў жутлыя старонкі, старалітары выпадковых імёнаў, вуліцаў, колераў, твараў і сноў жывапрамаўляюць мінуўшчыну аж да апошняга граму жыцця – дык гэта Біблія…; …неяк мітазнайна і мітапраўдна ўсё ў гэтым самапрачытанні сусвеціцы, неяк усё – насуперак няверству. “7… 4… 5…” Самыя галоўныя знакі Лёнік Вашко ашчаджаў проста дзеля прадчування іхняе жывасвятасці; блізкае і непазбежнае звыш’істоцілася ў трох зданкавых нумараістотах – сапраўдная, жываяўная, непераможная краіна ўспамінаў, дзе ўсё – тваё і дзе ўсё – ты; напоўненая часаглыбінёю дуплянатая рэпа цяпер уведна чакала тае чарадзеі, па-за якой стоена гучалі родныя і блізкія галасы… вобразы… адгуччы…; “тамака во… зараз во прачнецца… абудзіцца… і сны стануцца жыццём…”; Лёнік Вашко ўявіў ціхамоўны голас нябожчыка-бацькі, які апавядае ўсячассе…; і ўявіў ціхамоўе насустрач самому сабе таго далёкага, колішняга, падрэпка Лёніка… ; і ўявіў ціхамоўніцтва невыпадковых, першых словаў кагосьці вельмі блізкага, вельмі тоеснага шчарбастаму, наздрастаму, рэпістаму целу, якое, губляючы ў самім сабе імгненні і жывучы-блукаючы ў іх, схілілася над святым чаракніжжам; “зара во… паталефаную… пагавару…”; гэта вельмі і вельмі проста – вечназапомніць кароткі нумар… набіраць яго скрозь восеньскую раздзетасць… паўтараць яго скрозь павольную гарадкоўскую мітусню-лёс… набіраць і паўтараць заўсёды і ўсячас; прасцей не можа быць – звычайная гімнастыка чараўніка… вучнёўскае магічнае практыкаванне. Лёнік Вашко ўтульней прыклаўся да слухаўкі і нетаропка пусціў таляфонную кружэлку па зачараваным коле, выясняючы ў троскатнае кругабежы запаветную лічбу; нумар таляфона: 7-45… 7-45…